کاوش‎نامه ادبیّات تطبیقی (مطالعات تطبیقی عربی – فارسی)

دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

سال هفتم، شماره ۲۹، بهار۱۳۹۷ هـ. ش/ ۱۴۳۹ هـ. ق/ ۲۰۱۸ م، صص ۱-۱۷

پژوهشی در تطبیق گفتاشنود نمایشی «صندلی‌ها»ی اوژن یونسکو، «زاویه» غلامحسین ساعدی و «ای درخت شانس» توفیق الحکیم

نسرین گبانچی[۱]

دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، مدرس مدعو دانشگاه پیام نور آبادان

محمد رضا صالحی مازندرانی[۲]

دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

گفتاشنود نمایشی از عناصر اساسی و تفکیک‎ناپذیر هنر تئاتر است که در آن دیگر عناصر نمایشی نمود می‎یابند. تیپ‌سازی شخصیت‎ها، کنش‎ها و کارکردهای نمایشی در سایه گفتگوهای نمایشی معنا و مفهوم می‎پذیرند. به عبارتی، نمایش بیش از آن‎که در گرو نشان دادن حالات افراد و بازنمایی شخصیت‎ها باشد سعی در شناسایی آن‎ها به کمک زبان دارد. سه نمایشنامۀ «صندلی‎ها»، «زاویه» و «یا طالع الشجره»(ای درخت شانس) جزء آثار پرمایه و ماندگار تئاتر پوچی‎اند که به ترتیب اوژن یونسکو، غلامحسین ساعدی و توفیق الحکیم در آن‎ها والاترین شگردهای نمایشی و به ویژه گفتاشنود را به کار برده‎اند. نگارندگان در این پژوهش، با روشی توصیفی- تحلیلی و با توجه به مفاهیم تئاتر پوچی به تطبیق رویکردهای زبانی و گفتاشنود نمایشی پرداخته است. در تحلیل نهایی آشکار شد که هر سه این نمایشنامه‎نویسان، در کاربرد دامنه‎های زبانی و معنایی گفتاشنود نمایشی اشتراکاتی داشتند؛ هرچند شباهت‎های زبانی «زاویه‎» اثر ساعدی و «صندلی‎ها»ی یونسکو بیش از «ای درخت شانس» توفیق الحکیم نمود یافته است؛ امّا هر سه نمایشنامه، از لحاظ دامنۀ معنایی شباهت بسیاری به هم دارند.

واژگان کلیدی: گفتاشنود نمایشی، تحلیل تطبیقی، یونسکو، ساعدی، توفیق الحکیم.

[۱]. رایانامه نویسنده مسئول: n.gobanchi@gmail.com

[۲]. رایانامه: salehi_mr20@yahoo.com

کل مقاله در سایت کاوش‎نامه ادبیّات تطبیقی (مطالعات تطبیقی عربی – فارسی) (بهار ۱۳۹۷) نمایه شده است.