انسانها در زندگی خود همواره نیازمند به راهنما و الگو بوده اند. این نیاز در حیات معنوی و رشد و بالندگی روح آنان برای رسیدن به کمال مطلوب و همچنین تعالی اجتماعی نوع بشر، بیش از هر چیزی محسوس بوده است.
خداوند از آغاز خلقت به تناوب و اقتضای زمان و در دوره های مختلف انسانهایی را فراتر از انسانهای معمول و عادی در جوامع گوناگون بشری آورده است. در میان انوار درخشان، به گواهی امامان معصوم (علیهم السلام) و بر اساس روایات به دست آمده در منابع شیعه از ایشان؛ حضرت فاطمه زهرا (س) را کوثر زلال بهشتى، سرچشمه پاک و شفّاف خلقت، چشمه سار عصمت و امامت، که از مرکز فیض بهره مند و سیراب مى گردد، انسان کامل و شاخصترین اسوه زنان عالم-از آدم تا خاتم- معرفی میکنند.
ایشان محبوب ترین شخص، طبق نص پیامبر (ص) از بین زنان بوده است (۱)، همچنین وی تنها هم شان و هم رتبه امیرالمومنین (ع) است (۲) و بر همین اساس وی معیار ایمان بوده است. شخصیت اسوه و استثناییِ سیاسی حضرت فاطمه زهرا (س) بخشی از تربیت الهی ایشان میباشد که از کودکی با یاری نمودن رسول خدا (ص) و ودیعه ای است که از جانب خداوند جهت هدایت آحاد بشر، در وجود مبارکشان شکوفا میگردد.
در شرایطی که بسیاری از مسلمانان و صحابه پیامبر (ص) پس از رحلت آن حضرت، حقایق زیادی را-بالاخص در زمینه جانیشنی و ولایت امیرالمومنین- کتمان کردند که گویا هرگز آنها را از پیامبر (ص) نشنیده اند و گویا در غدیر حضور نداشته اند؛ اما فاطمه (س) نه تنها هرگز به خود اجازه چنین کاری نداد، بلکه شجاعانه و به بهانه های مختلف حقایق را پیرامون ولایت و امامت علی بن ابی طالب (ع) اظهار کرد و حقایقی را که در این خصوص از پیامبر اکرم (ص) شنیده بود برای مردم به وضوح و بی لکنت بازگو نمود.
حضرت با حمایتهای بی دریغ و مقتدرانه خود از حضرت علی (ع) و ایستادن در مقابل سران سقیفه، با بیان بی لکنت حقایق، چراغ راهی شد برای مسلمانان و طالبان حقیقت!
این حقیقت، به هنگام بررسی داستان فدک و درگیری زهرا (ع) با حاکمان وقت به خوبی مشهود است و روشنترین گواه خطبۀ فدکیه است. در واقع، از جمله نقاط عطف در قیام پربرکت حضرت زهرا (س)، حرکت انقلابی آن حضرت در زمینه خطبه فدکیه است. کسانی که تاحدی با خطبۀ فدکیه حضرت آشنا هستند و حرکت انقلابی زهرا (س) را پس از پیامبر (ص) به خوبی درک کرده اند، به وضوح در می یابند که مطرح کردن حق ارث، فدک و سهم ذوی القربی از سوی حضرت زهرا (ع) در راستای تبلیغ امامتِ بحق امیرالمومنین (ع) و تقویت جبهه حق علیه باطل، درآن زمان قرار داشته است.
در خطبه، ابتدا ولایت و رهبری امیرمؤمنان علی (ع) مطرح میشود و حضرت زهرا (ع) انحراف از اهل بیت (ع) را انحرافی بس بزرگ و خطرناک قلمداد میکند و از آثار شوم آن، انحراف از قرآن و احکام آن را برمیشمرد و نمودهای این انحراف در موضوع فدک و ارث ارائه میشود، دفاع از فدک و ارث، در حقیقت، دفاع از امامت و رهبری و امت پیامبر اکرم (ص) است.
نهایتا اینکه حضرت زهرا (س) از برجسته سازی به عنوان یکی از ابزارهای بیانی برای تاثیرگذاری بیشتر کلام خود استفاده کرده است. تامل در بافت روایی کلام حضرت نشانگر آن است که برجسته سازی در خطبه مذکور، در حد عالی خود انجام شده و فاطمه (س) از سبک و شیوه پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) بهره مند شده اند و ادیبانه سخن گفتن ایشان از روی تکلف و ساختگی نیست؛ بلکه طبع روان ایشان به کلام گهربار وی ادبیت بخشیده است (۳).خط مشی مبارزات سیاسی آن حضرت در طول حیاتشان نشان می دهد که گفتمانهای حضرت از مهم ترین شیوه های مبارزاتی ایشان در مقابله با دشمنان امیرالمونین بوده است و حضرت زهرا (س) به عنوان پرچم دار و آغازگر دفاع از ولایت با طرح گفتمانها و عملکرد سیاسی و همچنین عمل انقلابی، از حضرت علی (ع) و دین پدر بزرگوارشان حمایت نمودند.
در ادامه مسیر قیام، فاطمه زهرا (س) اول شهیده راه ولایت و امامت، با فداسازی خویش به همگان آموخت که در راستای دفاع از مقام ولایت و امات امیرالومنین از هیچ اقدام انقلابی نباید دریغ کرد.
بدین ترتیب همانگونه که طباطبائی می گوید: هسته ی اصلی مبارزه سیاسی معصومین (ع) از آغاز ماجرای سقیفه شکل گرفت و شخصیت بی نظیر عالم امکان بعد از خاتم الانبیاء و سید الاوصیاء یعنی صدیقه طاهره به عنوان سلسله جنبان مدافعان این حرکت مبارزاتی در کنار صاحب ولایت وارد مبارزه شد (۴).
در پایان می توان اظهار داشت که حضرت فاطمه (س) در مقابله با دشمنان خویش مبتکر بهترین تکنیکهای استراتژی جنگ روانی در تاریخ اسلام مانند: تشجیع، بیدارسازی و تحریک عواطف مسلمین، افشاگری علیه منحرفین از خط ولایت بودند و با به کارگیری استادانه از ابزارهای مذکور و با عنایت به وظیفه هدایتگری و اصلاح انحراف ایجاد شده در جامعه آن روزگار در تمامی صحنه های سیاسی دوران پس از رحلت رسول اکرم (ص)، بی لکنت و مقتدرانه و بنابه تکلیف شرعی خویش و در راستای دین مبین، به افشای جاه طلبی های برخی از صحابه رسول اکرم (ص) پرداخت.
پی نوشتها:

(۱). بنگرید به: بخاری، ابواسماعیل (۱۴۰۹ ه.ق)، الادب المفرد، الثقافه، بیروت؛ ابن ابی عاصم (۱۴۲۲ ه.ق)، الاحاد و المثانی، بیروت: دارالدرایه.

(۲). بنگرید به: خطیب بغدادی (۱۳۴۹ ه.ق)، تاریخ بغداد، مصر: مطبعه خانجی؛ خطیب خوارزمی (بی تا)، مناقب الامام امیر المومنین (ع)، قاهره.

(۳).برای مطالعه بیشتر در این زمینه بنگرید به: مقیاسی، حسین، فراهانی، سمیرا (۱۳۹۴)، برجسته سازی در خطبه فدکیه حضرت زهرا (س)، دوفصلنامه حدیث پژوهی، سال۷، شماره۱۳، بهار و تابستان۱۳۹۴، صص۳۳-۵۶.

(۴).بنگرید به: طباطبائی، سیدعلی (۱۳۸۶)، انسان کامل، قم: مطبوعات دینی، چاپ اول.